Fikirlerimizi özgürce ifade edemediğimiz bir dünyada özgürlükten nasıl bahsedebiliriz?

EÄŸer bugün ülkenin başına geçecek olsaydım yapacağım ilk iÅŸ düşünceleri yüzünden cezaevlerinde yatan insanları salıvermek olurdu. DiÄŸer bireylerin haklarına, özgürlüklerine kastetmediÄŸi, deÄŸer yargılarına saldırmadığı sürece herkesin fikirlerini özgürce dile getirebilmesi gerektiÄŸine inanıyorum. “Bence” diye baÅŸlayan, “Bana göre” diye baÅŸlayan her cümlenin, o cümlenin temsil ettiÄŸi fikirlere ve hatta arkasındaki kanıtlara itibar gösterme zorunluluÄŸu olmaksızın saygı görmeyi hak ettiÄŸine inanıyorum.

Küçük yaÅŸlarda fikirleri yüzünden cezalandırılan insanları anlamakta güçlük çekerdim. DoÄŸal bir savunma güdüsüyle olsa gerek “Söylemeseydi, kendini korumak için sussaydı, ne vardı ki” diye düşünürdüm. Yaşım ilerledikçe, içimde büyüyen, fırtınalar koparan fikirler kafatasıma sığmaz hale geldikçe o insanları daha iyi anlar oldum.

Görmedim, Duymadım ve Bilmiyorum
Herkesin dünyanın düz olduÄŸuna inandığı karanlık bir dönemde “Hayır dünya yuvarlaktır ve güneÅŸin etrafında döner” diyebilme cesaretini gösteren Galileo, kilise tarafından yargılanarak ölüm cezasına çarptırıldığında idam sehpasından kurtulmak için bu sözleri söylemiÅŸ, doÄŸru bildiÄŸini inkar etmek zorunda bırakılmıştı. Dahası fikirlerini yaymaktan, diÄŸer insanlarla paylaÅŸmaktan ömür boyu men edilmiÅŸti. Kilise kendi öğretileriyle ters düşen bu gibi fikirlerin yayılmasını istemiyordu, zira çarpık, yozlaÅŸmış öğretilerinde bahsedilenlerin aksine inanacak olan insanlar artık onlar tarafından kontrol edilebilir olmayacaktı. SavaÅŸlar baÅŸlatıp savaÅŸlar bitirebilmek, cennetten arazi satabilmek, göze batanları afaroz edebilmek, onun sözlerini düşünmeden kabul eden, emirlerini harfiyen yerine getiren insanlar sayesinde mümkündü.

Galileo’dan 500 yıl sonra bugün fikir ve ifade özgürlüğü konusunda hala finale ulaÅŸabilmiÅŸ deÄŸiliz. Düzen neredeyse aynı düzen, sadece kilise yerine farklı bir sistem ile karşı karşıyayız. Onun da kendi çarpık, yozlaÅŸmış öğretileri var ve o da kendisini bu öğretilerle donattığı, korkuttuÄŸu insanlar sayesinde koruyor.

Matrix‘i bir çoÄŸunuz izlemiÅŸsinizdir, insanları kontrol altında tutan sistemin kendisini korumak ve varlığını sürdürebilmek için bireyleri nasıl kullandığı ajanlar vesilesiyle çok güzel anlatılıyordu. Buna göre Matrix’te özgürce yaÅŸadığını zanneden her birey aslında potansiyel bir ajandı ve gerekli durumlarda kölesi olduÄŸu sistemi korumak için elinden geleni yapıyordu.

Ben bu tasviri gerçekten çok beÄŸeniyorum, tabiri caizse cuk oturmuÅŸ. Özellikle uzun zamandır tanıdığım, bildiÄŸim ve hatta bir çok konuda hemfikir olduÄŸumu düşündüğüm insanların, içerisinde yaÅŸadığımız sistemi irdelemek söz konusu olduÄŸunda onu savunmak için insanüstü bir çaba gösterdiklerini, tıpkı diÄŸerleri gibi önceden yazılmış, basmakalıp cümleleri tekrar ettiklerini görmek bana her defasında Matrix’in ajanlarını hatırlatıyor. Sizinle aynı safta yer alıp kendi özgürlükleri için kendi fikirlerini ifade etmesi gereken bireyler, sistemin yılmaz savunucuları olarak silahlarını size doÄŸrultmayı, karşınızda saf tutmayı tercih ediyorlar.

Özellikle ülkemizde, ilkokuldan beri her adım belirli bir ideolojiyi zihinlere kazımak, özgür iradeyi köreltmek ve öntanımlı olarak Stockholm Sendromu‘na sahip, sistem aşığı bireyler yetiÅŸtirmek için atılıyor. BaÅŸtan aÅŸağı çarpıtmalarla, taraflı uydurmalarla dolu tarih kitaplarımız bizleri gelecekte yaÅŸayabileceÄŸimiz olası uyanma giriÅŸimlerine karşı koymak üzere programlıyor. Yani esasen kendi özgürlüklerimizi yine kendi ellerimizle kısıtlamak için eÄŸitiliyoruz. Bunu kendilerine ait olmayan fikirleri ölümüne savunan üniversite öğrencileri, gençler vesilesiyle rahatlıkla gözlemleyebilirsiniz. Yıllarca beyinlerine kazınanları tekrar ediyor, savundukları görüşlerin doÄŸruluÄŸundan en ufak bir şüphe duymuyorlar. Çok azı sorgulama, irdeleme ihtiyacı hissediyor ve genellikle bu giriÅŸim neticesinde ulaÅŸtıkları yerde yalnızlıkla, itilmiÅŸlik ve ötekileÅŸmiÅŸlikle karşılaşıyorlar.

Bu sistem bir gün değişecek, yerine yenileri gelecek mi bilmiyorum ancak binlerce yıllık insanlık tarihi boyunca kurulan diğer tüm sistemler gibi o da tarihin tozlu sayfalarındaki yerini alacak. Galileo gibi insanlar, sayıları az bile olsa doğru bildiklerini söylemeye devam ettikleri sürece konuşulamayanlar konuşulacak, tartışılmayanlar tartışılacak. Soru, kaçınılmaz olan bu süreç işlerken sizin kırmızı hapı seçip gerçeklerle yüzleşmeyi mi yoksa mavi hapı seçip potansiyel ajanlığa, köleliğe devam etmeyi mi tercih edeceğiniz.

– Kadere inanır mısın Neo?
– Hayır.

– Neden?
– Hayatımı kontrol edemiyor olma düşüncesini sevmem.

– Ne demek istediÄŸini çok iyi anlıyorum. Neden burada olduÄŸunu anlatayım. Bir ÅŸey bildiÄŸin için buradasın. BildiÄŸini açıklayamıyorsun ama hissediyorsun. Hayatın boyunca hissettin. Dünyada ters giden bir ÅŸeyler var, ne olduÄŸunu bilmiyorsun ama orada. Beynindeki bir kıymık gibi, seni çıldırtan bir ÅŸey. Seni bana getiren ÅŸey iÅŸte bu duyguydu. Neden söz ettiÄŸimi biliyor musun?
– Matrix mi?

– Ne olduÄŸunu öğrenmek ister misin? Matrix her yerde, etrafımızda, ÅŸu anda, bu odada. Pencereden dışarı baktığında görürsün, ya da televizyonu açtığında. Ä°ÅŸe gittiÄŸinde hissedersin, ya da kiliseye. Vergi öderken… GerçeÄŸi görmemen için dünya, bir perde gibi önüne çekilmiÅŸ sanki.
– Ne gerçeÄŸi?

– Bir köle olduÄŸun gerçeÄŸi. Herkes gibi bir kalıba doÄŸdun. Tadını alamadığın, dokunamadığın, koklayamadığın bir hapse. Aklın için bir hapis. Ne yazık ki, kimseye Matrix’in ne olduÄŸu anlatılamaz, bunu kendin görmelisin.

– Bu, son fırsatın, buradan sonra geri dönüş yok. Mavi hapı alırsan hikaye biter. Yatağında uyanır ve istediÄŸin ÅŸeye inanırsın. Kırmızı hapı alırsan Mucize Ãœlkesi’nde kalırsın ve sana tavÅŸan deliÄŸinin ne kadar derin olduÄŸunu gösteririm.

Unutma sana sadece “gerçeÄŸi” öneriyorum. O kadar…

Bonus